Kariyerini baştan yaratmanın hikayesi
Yazsam roman olur ama hikaye yaz dediler :) İdare edeceğiz artık. Ama şimdiden uyarayım, bu freelancer olmanın da ötesinde kariyerini baştan yaratmanın hikayesidir.
Satınalma departmanlarında beyaz yaka olarak yükselirken son 16 yılımda tüm meslek hayatım satın alma mesleğinin Ankara - Konya Sokak'tan elektrik kablosu almaktan ibaret olmadığını, kuralları kaideleri olduğunu anlatmaya çalışmakla geçti. İşvereni zaten koruyoruz, işveren demek biz demek, ama işveren istedi diye etik kuralların dışına çıkamayız, tedarikçileri üzemeyiz, hiç kimsenin hakkını yiyemeyiz. Bu yüzden de herkes satınalmacı olarak çalışabiliyor, işveren yapınca, ama satın alma uzmanı olamıyorlar. Ben yıllarca önce uzmanlık, sonra yöneticilik zamanımda sadece satın alma yaptım ve bu ateşten gömleği sırtımda gururla taşıdım, hiç kimseden ve hiçbir şeyden çekincem ya da korkum olmadan.
Herkesin de malumu olduğu üzere, son yıllarda Türkiye'de değişmemesi gereken yazılı olan ya da olmayan kaideler değişmeye başladı. Hak hukuk tartışmaları, sıkıntılar problemler önce benim içinde bulunduğum inşaat sektörünü sardı. Etik anlayış, müteahhit kavramı ile yanyana anılmaz oldu. 'Patrondur ne yapsa yer yutarız, para verdiği sürece bize küfür de edebilir, biz unuturuz' anlayışı tüm sektöre hakim oldu. Okul diye bildiğimiz birkaç büyük firmanın da zayıflamasıyla sektördeki tadımız da iyice kaçtı. Kimse kusura bakmasın, onurum herşeyimdir, piklikte durmak da benim gibilere yakışmaz deyip işimden ayrıldım ve sektör değiştirdim. Ama kısa sürede anladım ki sorun sektörde değilmiş :) Yeni sektörde de 8 ay tutunabildim. Gitmek istiyorum ısrarlarıma, belki dinlenirsem geçer diye almış olduğum 2 haftalık izinden dönmeme rağmen devam edince, patronlarım daha fazla dayanamadı ve beni daha fazla tutmadılar sağolsunlar. O 2 haftalık izin ve 2018 den beri yapılan ilk tatil o kadar iyi geldi ki anlatamam dışarıda hayat varmış meğer.
Oturduk ailece düşündük. Bizim aile öyledir, evde biz birbirimize hep destek oluruz, hep yol yön gösteririz. Birlik olmak demek bu demek zaten. Yine birlik vaktiydi, işimi yapmak istemediğim belliydi. Asla iş bakmayacağım, arızalı ve prensiplerin olmadığı bir çevreye, hakkın ise konuşulmadığı hiçbiryere dönesim yok, kafaya koymuşum. Elimizdeki seçenekler neler: İçimdeki kızgınlık, kırgınlıklarım, desteğim (ailem), tutkularım ve isteklerim, bir de insan olduğumuz gerçeği, ki bu en önemlisi. Şimdi; kızgınlık ve kırgınlıklar insanı biryere götürmez, hadi tutku ve isteklere yönelelim. Tutkumu biliyordum, isteklerimi sıraladım ve beraberce bir plan yaptık. Bu şekilde tutku duyduğum işi ne kadar da sürse yeniden öğrenmeye ve freelancer olarak öğrendiklerimi hayata geçirmeye karar verdim. Kendimden 20 yaş daha genç arkadaşlarla aynı seviyede bile değildim, benim yaşımdakiler ise benden 20 yıl daha fazla tecrübeye sahiptiler. Bu beni endişelendirdi ama hizmet ihracatında çalışan ve emek veren herkese ekmek olduğunu görünce çok rahatladım. Umutsuzluğa hiç düşmedim, yapabilir miyim sorusu aklımdan inanın ki hiç geçmedi. Çünkü emin olduğum en büyük gerçek insan olduğum, insan çalışırsa ve isterse yapamayacağı şey var mı?
Böylece tamamen çalışmaya verdim kendimi, 2 aydır gece gündüz çalıştım hala da çalışıyorum. Birlikte İhracat ekibiyle tanıştım. Hepsi işinde gücünde güzel insanlar. İyi işler almaya başladım. İlk işimde 5 yıldız ve müthiş bir yorum aldım sevgili müşterimden. İki kez teklif bile aldım inanır mısınız?
Şimdi artık bundan sonrası çalışmaya devam etmekle, yeni işler almaya çalışmakla, hayatımı istediğim gibi yaşamakla, yaptığım işin karşılığını aldığımı herkese anlatmakla geçecek. Gücüm yettiği yere kadar da çalışacak ve herkesi de bu zorlu ama herşeyin insanın kendisine bağlı olduğu yolda yürümeye davet edeceğim.
Çalışma masanı nasıl düzenliyorsun?
Buyurun fotoğraf. Çok da düzenli değilim. Kütüphane hep sağ tarafımdadır çünkü elimin altında olması gereken şeyleri masaya koymaktansa kütüphaneye koymayı tercih ederim. Masam yeterince kalabalık zaten daha fazla olmasın :).
Hayallerin neler?
Öyle büyük hayallerim hiç yok. Para kazanmak değil de işe yaramak, tutkum için çalışmak, üretmek ve hayattan keyif almak için yapıyorum işimi. Lüks arabalar, yatlar, katlar ve mücevherler peşinde hiç değilim. Hayatı yaşayabildiğim kadar yaşamak, öğrenebildiğim kadar çok şey öğrenmek istiyorum; hakettiğim kadar kazanayım, ürettiklerim beğenilsin istiyorum. Bunu yaparken de kızımın okulunu ödemeye, ailemi geçindirmeye katkıda bulunayım yeter.
Gününü tarif eder misin?
Sabah kızımı ve eşimi evden gönderdikten sonra gün gerçek anlamda sporla başlıyor. Yapabiliyorsam dışarıda yapamıyorsam içeride aktivitemi yaparım, o gün için dışarı çıkmam gerekmiyorsa. Sonra çalışma masama otururum ve yapabileceğim başvuru var mı diye bakarım. Başvurular için örnek çalışmalar hazırlar ve hepsine ayrı ayrı başvuru mektubu hazırlarım. Mutlaka her işe özel örnek çalışma yaparım, bu da vakit alır ama işi almasam da geri dönüşünü mutlaka alıyorum. Hem bu aktivite benim de elimi sıcak tutuyor. Sonrasında öğle yemeği ve yine çalışma masam, bu kez online olarak satın aldığım derslerin ve kursların başına otururum. Onlar da bittiyse YouTube dan işime özel nasıl yapılır videoları seyrederim. 2 haftada bir kendi YouTube kanalım için metin yazar, video çekerim, onun editlerini yaparım. Eğer müşteri işi acil değilse akşamları saat 9-10 civarına kadar ailemle vakit geçiririm. Sonrasında yine 1-2 saat çalışır ondan sonra da yatarım. Bazen işin bitmesi gerekiyor, o zaman da herkesi yatırdıktan sonra ben sabahlıyorum ama ertesi gün güne geç başlıyorum :)
Yeni başlayacaklara tavsiyelerin neler?
Çok çalışın. Herkes 1 biliyorsa sizler 2 bilin. Ve işinizi tutkuyla yapın, para kazanma değil de üretme ve gelişme odaklı olursanız para da beraberinde geliyor. Tabi freelancer olarak ihracat yaptığınızda :)
Neden ihracat?
Hakettiğimizi alıyoruz da ondan. Benim, tecrübem olmayan bir alana dalmamdan ötürü geçmem gereken bir eşik vardı. O eşikten sonra ise az çalışırsam az, çok çalışırsam çok kazanma potansiyelim olduğunu farkettim. Türkiye'de zanaat ucuz, karşılığı ödenmiyor, bir de üzerine ağır vergiler KDV v.s. çalışanın belini büküyor. Hizmet ihracatında yurdışında zanaatin ve kaliteli hizmetin değerini bilen insanlarla çalışıyor ve aldığımızın vergisini de makul şekilde ödüyoruz. İs verenler de sonradan teşekkür ediyorlar yahu, ne kadar alışılmadık :)
Çalıştığım freelancer platformları
Upwork ve Fiverr. Upwork'e yoğunlaştım ama vakit geçince Fiverr'a da aynı derecede ağırlık vereceğim.
Profilimi hazırlarken dikkat ettiğim konular
Tutkum olan işi tarif ettim. Onu da yaparım bunu da yaparım demedim. Benim işim video production değil, video editing, motion graphic ve 2D animasyon. Voice over da yaparım, onu da yaparım, bunu da gönder yazmadım hiç. Videoyu da çekeriz, hallederiz de demedim. Portfolio içindeki video ve örnekler, gerçekten tarafımdan yapılmış işler.
Ben daha önceden bu işi yapmadığım için fazla portfolio çalışmam yok, o yüzden kendim uydurup yapıyorum. Ya da eşe dosta yardımcı oluyorum, ücret almadan ki elimden çokça iş olsun gösterebileceğim diye. Bir de sürekli güncel tutuyorum. Nasılsa iş geliyor diye bir köşede unutmuyorum. Son olarak freelancer platformlarının sınavları oluyor, bazı başarı rozetleri oluyor, onların peşinden koşup o rozetleri kazanmaya çalışıyorum. Bunlar müşterilerin güvenini artırıyor çünkü.
İngilizce iletişim
Eski meslekten alışkanlık İngilizcem ileri seviyedeydi. Ben severim de yabancı dil öğrenmeyi. Bazen kendimi konuşabilecek kadar iyi hissetmediğim olur, neticede kendi dilimiz değil. Öyle zamanlarda müşteriyle mesaj iletişiminde ısrar ediyorum ya da yapabiliyorsam başka zamana erteliyorum toplantıyı. Çoğu müşterinin mesajla iletişim işine de geliyor.
Grammarly ücretsiz versiyonunu kullanıyorum mutlaka gramerimi kontrol etsin diye. Bir de google translate eskisi gibi değil, kullanmaktan çekinmesinler, bazen harikalar yaratabiliyor. Şimdi Birlikte İhracat topluluğunda her hafta buluşup İngilizce konuştuğumuz bir toplantımız da var. Ekip içerisinde İngilizce eğitim platformu sahipleri var, onlar ücretli ama topluluk içinde uygun fiyatlı olsun diye ek indirimler sağlıyorlar. Kısacası İngilizce aşılır.
Doğru müşteri seçim taktiklerim
Mutlaka ödeme metodunu doğrulatmış müşteri olması gerekiyor. Sonra benim yaptığım işi başkasına yaptırmış mı diye bakarım, işi biliyor mu diye, saçma sapan birşeyler isteme olasılığını ölçmüş oluyorum. Eğer işi yaptırdıysa önceki çalışıp da çok iyi puan vermediği (3-4 gibi) freelancerların profillerine bakıyorum, seviyeleri çok iyiyse, o zaman o müşteriye pek bulaşmıyorum, bu adama bile bu puanı vermiş, bir arıza çıkma ihtimali yüksek diyorum. Eğer bu kriteri de geçtiyse o zaman işe başvuruyorum, müşteriye mutlaka adıyla hitap ediyorum ve samimi bir başvuru mektubu yazıp kendisi hakkında ve iş hakkında araştırma yaptığımı ispatlayan cümleler de ekliyorum.
Zekeriya Mulbay
Freelancerlik sürecinde yaşadığım zorluklar
Bazı milletlerden freelancerlar çok düşük ücretlere işi anında kapıp gidiyor. Sürümden mi kazanıyorlar nedir :) Müşteriler de tabi ucuz iş sonucu çoğunda kötü çıkınca her freelancer ı öyle sanıyor ve bir sonraki ilanında seçim yaparken kılı kırk yarıyor. Bir de şirket kurma zorluğu var, ben hiç böyle birşeye mecbur kalmamıştım ama o da aşılıyor bir şekilde.
Freelancerliga ilk başlayacaklara tavsiyelerim
Öncelikle yeni mezunlarsa ya da yaşları çok gençse bir süre piyasada çalışıp özel sektörde biraz pişsinler. Benim şu anda genç arkadaşlara nazaran tüm dezavantajlarımın yanında en büyük avantajım müşteri ile iletişimi nasıl kuracağımı, kime nasıl hitap edeceğimi ve stresi nasıl yöneteceğimi tecrübe ile daha iyi bilmemdir. Bunu ancak özel sektörde öğrenebilirler.
Sonra, ne için freelancer olmak istediklerini ve nereye çalışmak (Türkiye veya ihracat) istediklerini iyi belirlesinler. Freelancer olmanın getirdiği zorluklar da var, mesela şirketi kurmak kolay ama kapatmak zor. Bu yüzden yolda yürümek için iyi bir planları olsun ve bu plandan sapmasınlar. Vazgeçmesinler, çalışsınlar. Vazgeçmeyerek çalışıp da başarısız olanı hiç görmedim.
Moralim bozulduğunda ne yapıyorum?
Hayatın ne kadar güzel ve moral bozukluğunun ne kadar saçma olduğunu düşünürüm. İşe yarıyor. Bir de kendime birkaç tane motivasyon şarkısı buldum, onları çalıyorum. Sadece iş değil, hayatla ilgili de motivasyon şarkılarım var :)
Birlikte İhracat topluluğunun benim için faydası
Konu ile ilgili güncel tüm bilgileri bulabiliyoruz, bulamazsak soruyoruz, mutlaka cevap buluyoruz. Sektörde daha tecrübeli arkadaşlar bana iş paslıyorlar bazen, bu somut bir faydadır benim için. Sonra birbirimizi motive ediyoruz, itekliyoruz.
İngilizce konuşma kulübümüz, mentorluk programımız var. Güzel bir topluluk oldu, sadece iş için değil, sosyal yaşamda da birbirimize destek olmak için gruplarımız var, Strava'da grubumuz var mesela, sayelerinde dışarı çıkıp yağmur soğuk demeden yürüyüşümü yapıyorum :)
Düzensiz gelir stresini nasıl aşıyorum?
Öyle bir stresim yok. Varken harcarım yokken harcamam demedim hiçbir zaman. Varken hem harcadım hem koydum, daha freelancer olarak yeniyim ama aynını burada da yapmayı planlıyorum. Çünkü biliyorum ki işler bir kere yoluna girdikten sonra, çok çalışırsam çok az çalışırsam az kazanacağım.
İdeal freelancer tanımım
Su kenarındaki kapalı verandasında oturup kahvesini içerken hafif bir müzik eşliğinde Mac Book Air'inde, pomodoro tekniğiyle bölünmeden işini yapan, sorunsuz şekilde teslim edip kalan zamanlarında ne isterse onu yapan kişilik :)
Maaşlı çalışmanın özlediğim kısımları
Hiç yok, samimiyim. Sadece aldığın maaşı bilir ve ona göre yaşarsın. Ama bilirsin ki herzaman yaptığın işten çok daha azını kazanırsın ve mesai asla 9-6 değildir. Bir de arıza yöneticin ya da patronun sana para verdiği için gerekli gereksiz tersleme, kötüleme, moralini bozma ve hatta daha kötüsünü yapma hakkında sahip olduğunu düşünür. Sense işsiz kalma korkusuyla dayanmaya çalışırsın. Ha bir de kadınsan, erkek olan bir meslektaşından daha az kazanırsın. Ben bunu en son işimde bile yaşadım :)
Profesyonelim, yıllardır çalışıyorum, bir sürü projede bulunmuşum, sektörde tanınan bir insanım, ama gelgelelim 'Son patronlarımın hakkını yemeyeyim, onlar yine iyi insanlardı, değer biliyorlardı' dediğim patronlarım benim yerime benden daha yüksek ücretle ve daha iyi haklarla bir erkek meslektaşımı getirdiler. Hatta 1 hafta da beraber çalıştık :) Arkama bakmamam için bir sebep daha vermiş oldular bana, iyi oldu.
Gelecek hedeflerim
Çalışmak, öğrenmek, yaşamaya devam etmek ve kendim gibilere olabildiğince yardımcı olmak.
SON SÖZ
Bu yol, eşikli ve inişli çıkışlı bir yol. Ancak çalışırsanız, kendinizi geliştririseniz ve işinizi baştan sağma yapmazsanız, ve de en önemlisi umutsuzluğa düşmezseniz ödülünü alacağınız bir yol. Kimse bu yola mental olarak hazır olmadan çıkmasın, vazgeçmeye gelmez.
Topluluğa katıl
Freelancer olarak gelişmiş ülkelerde bizimle aynı işi yapanlarla aynı gelire sahip olmanın yollarını birlikte keşfediyoruz. Bu yolda bize katılmak istersen aşağıdaki butonu kullanabilirsin.
